Kayıt ve Statü

Türkiye’nin Suriye’den gelen mültecilere sağladığı “geçici koruma” nedir?

Geçici koruma, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 91. maddesine istinaden 22 Ekim 2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Geçici Koruma Yönetmeliği ile tesis edilen koruma rejimine verilen isimdir. Geçici Koruma Yönetmeliği’ne göre bu rejim, ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen ve bireysel ya da kitlesel olarak Türkiye sınırlarına gelen ya da Türkiye sınırlarından geçen ve koruma başvuruları bireysel olarak değerlendirmeye alınmayan yabancılara uygulanmaktadır.

Geçici korumadan kimler yararlanabilir?

Suriye’den bireysel ya da kitlesel olarak gelen Suriye vatandaşları ile Suriye’den gelen vatansızlar ve mülteciler geçici koruma uygulamasından yararlanabilirler. Dolayısıyla, yalnızca Suriye vatandaşları değil; aynı zamanda Suriye’den gelen ve vatansız konumunda olan kişiler ile Filistinliler de dâhil olmak üzere Suriye’den Türkiye’ye gelen mülteciler de geçici koruma rejimine tabidirler.

Ayrıca, Geçici Koruma Yönetmeliği’nde 7 Nisan 2016 tarihinde yapılan değişiklikle birlikte, 20 Mart 2016 tarihinden sonra Türkiye’den düzensiz yollarla Ege Adaları’na geçmiş olan Suriye vatandaşlarından Türkiye’ye geri kabul edilenlere de geçici koruma sağlanabileceği belirtilmiştir.

Geçici koruma ne sağlamaktadır?

Geçici koruma uygulaması, öncelikle bu koruma kapsamında olan kişilerin istekleri dışında Suriye’ye geri gönderilmemelerini güvence altına almaktadır. Bu uygulama, ayrıca, kayıt olan kişilere Türkiye’de yasal olarak kalış hakkı sağlamaktadır. Son olarak geçici koruma uygulaması, kaydolan kişilerin sağlık ve eğitim gibi temel hak ve hizmetlere erişebilmelerine de olanak vermektedir.

Geçici koruma kaydımı nerede yaptırabilirim?

Geçici koruma rejimine tabi olan kişilerin kayıt işlemlerinde yetkili kurum Göç İdaresi Başkanlığı’dır. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Türkiye’deki uluslararası koruma ve göç yönetimine ilişkin sorumlulukları bünyesinde barındıran uzman bir kuruluştur. Göç İdaresi Başkanlığı’nın merkezi Ankara’da olup, bu kurum her ilde İl Göç İdaresi Müdürlüğü olarak adlandırılan il müdürlükleri vasıtasıyla faaliyetlerini yürütmektedir.

Kayıt işlemlerinizi tamamlamak için, bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvuruda bulunmanız gerekmektedir. Bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü bu şehre yeni kayıt alımını askıya almış olabilir. Kayıt süreci ilden ile farklılık gösterebildiğinden, bulunduğunuz ildeki kayıt uygulamasına dair nihai bilgiyi İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden alabilirsiniz.

Geçici koruma kaydı nasıl yapılır?

Kayıt sırasında yetkili personel size çeşitli sorular sorarak isim, soy isim, doğum tarihi ve doğum yeri gibi temel bilgilerinizi alacaktır. Yanınızda kimliğinize dair bir belge bulunuyorsa bunu yetkili makamlara sunmanız önemlidir. Ancak böyle bir belgenin olmaması halinde de kayıt yaptırabilmeniz mümkündür. Kimliğinize dair belgelerin yokluğunda beyan edeceğiniz bilgiler esas alınacaktır. Kayıt esnasında sizden biyometrik verileriniz de alınacaktır. Sizden ayrıca kira kontratı, ikametgah belgesi gibi belgeler talep edilebilir. Vermiş olduğunuz tüm bilgi ve veriler gizli tutulacaktır.

Geçici koruma başvurumla ilgili işlemler sırasında tercüman hizmeti sağlanacak mı?

Eğer yetkililerle Türkçe veya başka bir ortak dilde anlaşamayacak durumdaysanız kayıt başvurunuzda tercüman talep etme hakkınız vardır. Ayrıca, geçici koruma işlemlerinin her aşamasında, size yapılacak bildirimin anlayabileceğiniz bir dilde yapılması esastır. Size sağlanacak tercüman desteği için sizden herhangi bir ücret talep edilmeyecektir.

Başvurum sırasında yetkili makamlarla paylaştığım bilgiler kendi ülkemin makamlarıyla ya da başka kişi veya kurumlarla paylaşılacak mı?

Başvurunuz sırasında İl Göç İdaresi Müdürlüğü yetkilileriyle paylaştığınız bilgi ve belgeler ülkeniz makamları da dahil olmak üzere başka hiçbir kişi ve kurumla paylaşılmaz. Aynı şekilde, Türkiye’de geçici koruma başvurusu yaptığınız bilgisi de kendi ülkeniz makamlarıyla paylaşılmayacaktır.

Geçici koruma kaydımı tamamladım. Şimdi ne yapmam gerekiyor?

Kayıt işlemleriniz tamamlandıktan sonra adınıza bireysel olarak Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir. Bu belge tamamen ücretsizdir. Fotoğrafınızın ve temel kimlik bilgilerinizin bulunacağı bu belgede 99 ile başlayan yabancı kimlik numaranız da yer alacaktır.

Geçici Koruma Kimlik Belgesi size Türkiye’de kalış hakkı sağlayacak ve üzerinde bulunan yabancı kimlik numarası da sağlık ve eğitim başta olmak üzere temel ve hak hizmetlerden yararlanabilmenizde anahtar bir rol oynayacaktır. Geçici Koruma Kimlik Belgesi ile ayrıca elektronik haberleşme dâhil olmak üzere diğer hizmetler için de abonelik sözleşmesi yapabilmeniz mümkündür.

Ancak, Geçici Koruma Kimlik Belgesi, ikamet izni ya da ikamet izni yerine geçen belgelerle eşdeğer sayılmamaktadır. Bu belge aynı zamanda uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanımamaktadır.

Kayıt neden önemlidir?

Kayıt olmanız her şeyden önce Türkiye’de kalış hakkına sahip olmanızı sağlayacaktır. Kayıt sayesinde başta sağlık ve eğitim olmak üzere, kamu hizmetlerinden yararlanabilmeniz mümkün olacaktır. Türkiye’ye düzensiz yollarla giriş yaptıysanız, seyahat belgeleriniz ya da ikamet izniniz geçerliliğini yitirdiyse ya da bunları edinmeniz mümkün değilse yeniden yerleştirilme veya aile birleşimi yoluyla üçüncü bir ülkeye gitme aşamasında almanız gereken çıkış izni de ancak kayıtlı olmanız halinde verilecektir. Son olarak kayıt olmak Türkiye makamları tarafından bir yükümlülük olarak değerlendirilmektedir.

Kayıt olmak herhangi bir kısıtlama getirir mi?

Kayıt olmak size herhangi bir kısıtlama getirmemektedir. Benzer bir biçimde kayıt sonrasında geçici barınma merkezi olarak adlandırılan kamplara gitmeniz zorunlu tutulmamaktadır. Ancak geçici koruma kapsamında sağlanan hak ve hizmetlere kayıt olduğunuz ilde erişiminiz esas olarak kabul edilmektedir.

Kimliğimde 98 ile başlayan yabancı kimlik numarası var. Ne yapmalıyım?

98 ile başlayan yabancı kimlik numarası içeren belgenin resmi adı Yabancı Tanıtma Kartı’dır. Bu kart sizin kayıt olduğunuzu ve Türkiye’de yasal olarak ikamet ettiğinizi göstermektedir ancak güncelliğini yitirmiştir. Kayıtlı olduğunuz ilde bulunan İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne müracaat ederek veya https://e-randevu.goc.gov.tr adresindeki internet sitesi aracılığıyla randevu alarak 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası edinmeniz mümkündür. Hizmetlere erişimde herhangi bir sorun yaşamamanız için en kısa zamanda bu işlemi yapmanızı tavsiye etmekteyiz.

Geçici Koruma Kimlik Belgemi kaybettim. Ne yapmalıyım?

Kimlik belgenizi kaybettiyseniz, en kısa sürede polis merkezinden veya mahkemeden alınan kayıp/çalıntı tutanağı ile kayıtlı olduğunuz şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurabilirsiniz. Bildiriminiz kaydedilecek ve kimlik belgeniz yenilenecektir. Benzer bir işlem yıpranan kimlik belgeleri için de yapılmaktadır.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne kayıt yaptırmam gerekir mi?

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Ofisi (BMMYK Türkiye), Geçici Koruma kapsamında bulunan kişileri kaydetmemektedir. Dolayısıyla, BMMYK Türkiye Ofisi’ne kayıt olma gibi bir yükümlülüğünüz bulunmamaktadır.

Diğer aile üyelerim benden sonra Türkiye’ye geldiler. Onları nasıl kayıt ettirebilirim?

Sizden sonra Türkiye’ye gelen aile üyeleriniz İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek kayıt işlemlerini tamamlamalıdırlar. Kayıtlar bireysel olarak alındığından yeni kayıt olacak olan aile bireyinizin kayıt işlemleri esnasında hazır bulunması esastır.

Ancak bulunduğunuz şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü yeni Geçici Koruma kayıtlarını askıya almış olabilir. Bu nedenle sizden sonra gelerek kayıt olmak isteyen aile bireyinizin kaydı, tercih ettiğiniz ilde tamamlanamayabilir. Böyle bir durum ile karşılaşırsanız, aile bireyinizin hangi sebepten ötürü sizle aynı şehirde ikamet etmesi gerektiğini ve bunu gerekli kılan özel durumları İl Göç İdaresi Müdürlüğü yetkililerine bildirmeleri önemlidir. Yetkililer, talebinizi belirten bir dilekçe yazmanızı ve aile bireyinizle görüşme yapmayı isteyebilir. Değerlendirme sonucunda aile bireyinizin kaydı yapılabilir ya da Geçici Koruma başvurusunu başka bir ilde yapması gerektiğine karar verilebilir.

Geçici koruma kaydımı tamamladım. Şu anda Türkiye’de olmayan aile bireylerimi yanıma getirebilir miyim?

Kaydını tamamlayarak geçici koruma kapsamında olan kişiler, başka bir ülkede bulunan eşi, ergin olmayan çocuk ya da çocukları ya da bağımlı ergin çocukları ile Türkiye’de bir araya gelmek için aile birleşimi talebinde bulunabilirler. Başvurunuzu İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yapabilirsiniz. Başvurunuza ilişkin değerlendirmeyi yapacak ve gerektiği takdirde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliğini gerçekleştirecek olan kurum Göç İdaresi Başkanlığı’dır. Kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Yeni doğan çocuğumun kaydını nasıl yaptırabilirim?

Doğuma ilişkin bildirimler doğum tarihinden itibaren otuz gün içinde, çocuğun annesi, babası ya da yasal vasisi tarafından doğumun gerçekleştiği ilçedeki Nüfus Dairesi’ne yapılmalıdır. Yeni doğan bildirimini otuz gün içerisinde gerçekleştirmeyen ebeveynler para cezası ödemek durumunda kalabilirler.

Bildirim esnasında doğum belgesinin aslı başta olmak üzere talep edilen resmî belgeleri sunmanız önemlidir. Sizden talep edilen belgelerin eksik olması ya da doğumun hastane ya da sağlık kuruluşu dışında gerçekleşmesi halinde de bildirimin beyana dayalı olarak yapılması mümkün olabilir. Ancak, özellikle doğumun bir sağlık kuruluşu dışındaki bir yerde gerçekleşmesi halinde, Nüfus Müdürlüğü tahkikat yapılmasına karar verebilir. Nüfus Müdürlüğü’ne yaptığınız doğum bildiriminin ardından bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne de bildirim yapmanız gerekmektedir. Bildirim sonrasında çocuğunuz için de ayrı bir Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir.

Son olarak, yeni doğan çocuğunuza dair yapacağınız bu kayıt, çocuğunuza ya da size doğrudan Türkiye vatandaşlığı kazandırmaz.

Evde doğum yaptım. Yeni doğan çocuğumun kaydını nasıl yaptırabilirim?

Evde doğum yaptıysanız ve doğuma bir sağlık personel nezaret ettiyse, doğuma ilişkin bir rapor düzenlenmesi için öncelikle bu sağlık personelinin ilgili evrakı tanzim ederek İlçe Sağlık Müdürlüğü’ne iletmesi gerekmektedir. İlgili evrak beş iş günü içerisinde değerlendirilir ve İl Sağlık Müdürlüğü’nün onaylamasının ardından tarafınıza iletilir. Doğumun nihai tescili için edindiğiniz doğum raporuyla doğumun gerçekleştiği ilçedeki Nüfus Müdürlüğü’ne müracaat etmeniz gerekir. Bebeğin nüfus kaydı tamamlandıktan sonra kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurarak doğumu bildirmelisiniz. Bildirim sonrasında çocuğunuz için de ayrı bir Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir.

Evde doğum yaptıysanız ve doğuma bir sağlık personeli nezaret etmediyse, doğumun gerçekleştiği ilçedeki Nüfus Müdürlüğü’ne müracaat ederek sözlü olarak doğum bildirimi yapmalısınız. Bunu doğumdan sonra ivedilikle yapmanızı öneririz. Bildiriminizin ardından İl Sağlık Müdürlüğü doğumla ilgili gerekli incelemeyi yapacak ve bildirimin doğruluğu teyit edildikten sonra bebeğin nüfus kaydı ilgili Nüfus Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilecektir. Nüfus kaydı tamamlandıktan sonra kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurarak doğumu bildirmelisiniz. Bildirim sonrasında çocuğunuz için de ayrı bir Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir.

Özel durumum var. Ne yapmalıyım?

Geçici Koruma Yönetmeliği uyarınca refakatsiz çocuklar, engelli, yaşlı, hamile, beraberinde çocuğu olan yalnız anne ya da baba veya işkence, cinsel saldırı ya da diğer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel şiddete maruz kalmış kişiler özel ihtiyaç sahibi olarak kabul edilmektedirler.

Siz ya da ailenizden herhangi bir birey özel ihtiyaç sahibi olarak belirlenen gruplar arasında yer alıyorsanız, bu durumu kayıt işlemleri sırasında belirtmeniz yararınıza olacaktır. İlgili makamlar durumunuzu değerlendirerek kayıt sürecinde size öncelik tanıyabilirler. Ayrıca, özel ihtiyaç sahiplerinin başta sağlık hizmetleri olmak üzere, sağlanan hak ve hizmetlerden öncelikli olarak yararlanmaları esas kabul edilmiştir.

Özel durumunuzu ilgili makamlarla kayıt esnasında paylaşma fırsatı bulamadıysanız ya da bu durum kaydınızı tamamladıktan sonra ortaya çıktıysa, kaydınızın özel ihtiyaç sahibi olarak düzeltilmesini daha sonradan da talep edebilirsiniz.

18 yaşından küçüğüm ve Türkiye’de tek başımayım. Yanımda ailemden kimse yok. Ne yapmalıyım?

Refakatsiz ya da ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar özel ihtiyaç sahibi olarak değerlendirilmekte ve bu durumda olan çocuklara yönelik koruma ve hizmetler 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında sağlanmaktadır. Refakatsiz ya da ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar devlete ait merkezlerde barındırılabilecekleri gibi, resmi adı geçici barınma merkezi olan kampların içerisindeki ayrı alanlarda da barındırılabilirler.

Türkiye’de kanunlar gereğince çocuğa dair yapılacak tüm işlemlerde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi esastır. Bu durumdaysanız ya da bu durumda olan küçüklerden haberdarsanız koruma usulleri ve hizmetlere dair ayrıntılı bilgi almak için bize başvurabilirsiniz.

Suriyeli mülteciler için kurulan bir kampta yaşıyorum. Kamptan ayrılabilir miyim?

Kamplardan ayrılmanızın önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Bunun için kamptan ayrılma isteğinizi kamp yönetimine bildirebilirsiniz. Ancak, Türkiye’de koruma arayan bireyler için sosyal konut ya da kabul ve barınma merkezi gibi bir uygulama henüz bulunmadığından, kamptan ayrıldığınızda size herhangi bir konut desteği verilemeyebileceğini göz önünde bulundurunuz.

Son olarak, kamptan ayrılmanız durumunda adres bilginiz değişeceğinden, yeni adresinizi yirmi gün içinde yetkili makamlara bildirme yükümlülüğünüz bulunmaktadır.

Kayıtlı olduğum ili değiştirebilir miyim?

Türkiye’de başka bir ilde ikamet eden bir aile üyenizle bir araya gelmek, sağlık ve eğitim hizmetlerinden faydalanabilmek ya da başka sebeplerle kayıtlı olduğunuz ilden başka bir ile taşınma talebinde bulunabilirsiniz. Bu talebinizi, kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne iletmeniz gerekmektedir. Yetkili makamlar talebinizi değerlendirecek ve tarafınıza olumlu ya da olumsuz bir cevap verecektir.

Olumlu cevap alan kişiler, İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek veya e-Devlet üzerinden online olarak yol izin belgesi almalıdırlar. Yol izin belgesinde size tanınan süre içinde bu yol izin belgesiyle ikametinizi taşımak istediğiniz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek bildirimde bulunmanız gerekmektedir. Bu bildirim sırasında yol izin belgeniz ve yeni adresinizi doğrulayan fatura, kira sözleşmesi gibi belgeler yanınızda olmalıdır. Yol izin sürenizin dolması halinde, tekrar İl Göç İdaresi’ne başvurarak veya e-Devlet üzerinden süreyi uzatmalısınız.