Geçici koruma, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 91. maddesine istinaden 22 Ekim 2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Geçici Koruma Yönetmeliği ile tesis edilen koruma rejimine verilen isimdir. Geçici Koruma Yönetmeliği’ne göre bu rejim, ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen ve bireysel ya da kitlesel olarak Türkiye sınırlarına gelen ya da Türkiye sınırlarından geçen ve koruma başvuruları bireysel olarak değerlendirmeye alınmayan yabancılara uygulanmaktadır.
Suriye’den bireysel ya da kitlesel olarak gelen Suriye vatandaşları ile Suriye’den gelen vatansızlar ve mülteciler geçici koruma uygulamasından yararlanabilirler. Dolayısıyla, yalnızca Suriye vatandaşları değil; aynı zamanda Suriye’den gelen ve vatansız konumunda olan kişiler ile Filistinliler de dâhil olmak üzere Suriye’den Türkiye’ye gelen mülteciler de geçici koruma rejimine tabidirler.
Ayrıca, Geçici Koruma Yönetmeliği’nde 7 Nisan 2016 tarihinde yapılan değişiklikle birlikte, 20 Mart 2016 tarihinden sonra Türkiye’den düzensiz yollarla Ege Adaları’na geçmiş olan Suriye vatandaşlarından Türkiye’ye geri kabul edilenlere de geçici koruma sağlanabileceği belirtilmiştir.
Geçici koruma uygulaması, öncelikle bu koruma kapsamında olan kişilerin istekleri dışında Suriye’ye geri gönderilmemelerini güvence altına almaktadır. Bu uygulama, ayrıca, kayıt olan kişilere Türkiye’de yasal olarak kalış hakkı sağlamaktadır. Son olarak geçici koruma uygulaması, kaydolan kişilerin sağlık ve eğitim gibi temel hak ve hizmetlere erişebilmelerine de olanak vermektedir.
Geçici koruma rejimine tabi olan kişilerin kayıt işlemlerinde yetkili kurum Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’dür. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Türkiye’deki uluslararası koruma ve göç yönetimine ilişkin sorumlulukları bünyesinde barındıran uzman bir kuruluştur. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün merkezi Ankara’da olup, bu kurum her ilde İl Göç İdaresi Müdürlüğü olarak adlandırılan il müdürlükleri vasıtasıyla faaliyetlerini yürütmektedir.
Kayıt işlemlerinizi tamamlamak için, bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvuruda bulunmanız gerekmektedir. Kayıt süreci ilden ile farklılık gösterebildiğinden, bulunduğunuz ildeki kayıt uygulamasına dair nihai bilgiyi İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden alabilirsiniz.
Kayıt sırasında yetkili personel size çeşitli sorular sorarak isim, soy isim, doğum tarihi ve doğum yeri gibi temel bilgilerinizi alacaktır. Yanınızda kimliğinize dair bir belge bulunuyorsa bunu yetkili makamlara sunmanız önemlidir. Ancak böyle bir belgenin olmaması halinde de kayıt yaptırabilmeniz mümkündür. Kimliğinize dair belgelerin yokluğunda beyan edeceğiniz bilgiler esas alınacaktır. Kayıt esnasında sizden biyometrik verileriniz de alınacaktır. Sizden ayrıca kira kontratı, ikametgah belgesi gibi belgeler talep edilebilir. Vermiş olduğunuz tüm bilgi ve veriler gizli tutulacaktır.
Kayıt işlemleriniz tamamlandıktan sonra adınıza bireysel olarak Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir. Bu belge tamamen ücretsizdir. Fotoğrafınızın ve temel kimlik bilgilerinizin bulunacağı bu belgede 99 ile başlayan yabancı kimlik numaranız da yer alacaktır.
Geçici Koruma Kimlik Belgesi size Türkiye’de kalış hakkı sağlayacak ve üzerinde bulunan yabancı kimlik numarası da sağlık ve eğitim başta olmak üzere temel ve hak hizmetlerden yararlanabilmenizde anahtar bir rol oynayacaktır. Geçici Koruma Kimlik Belgesi ile ayrıca elektronik haberleşme dâhil olmak üzere diğer hizmetler için de abonelik sözleşmesi yapabilmeniz mümkündür.
Ancak, Geçici Koruma Kimlik Belgesi, ikamet izni ya da ikamet izni yerine geçen belgelerle eşdeğer sayılmamaktadır. Bu belge aynı zamanda uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanımamaktadır.
Kayıt olmanız her şeyden önce Türkiye’de kalış hakkına sahip olmanızı sağlayacaktır. Kayıt sayesinde başta sağlık olmak üzere, kamu hizmetlerinden yararlanabilmeniz mümkün olacaktır. Türkiye’ye düzensiz yollarla giriş yaptıysanız, seyahat belgeleriniz ya da ikamet izniniz geçerliliğini yitirdiyse ya da bunları edinmeniz mümkün değilse yeniden yerleştirilme veya aile birleşimi yoluyla üçüncü bir ülkeye gitme aşamasında almanız gereken çıkış izni de ancak kayıtlı olmanız halinde verilecektir. Son olarak kayıt olmak Türkiye makamları tarafından bir yükümlülük olarak değerlendirilmektedir.
Kayıt olmak size herhangi bir kısıtlama getirmemektedir. Benzer bir biçimde kayıt sonrasında geçici barınma merkezi olarak adlandırılan kamplara gitmeniz zorunlu tutulmamaktadır. Ancak geçici koruma kapsamında sağlanan hak ve hizmetlere kayıt olduğunuz ilde erişiminiz esas olarak kabul edilmektedir.
98 ile başlayan yabancı kimlik numarası içeren belgenin resmi adı Yabancı Tanıtma Kartı’dır. Bu kart sizin kayıt olduğunuzu ve Türkiye’de yasal olarak ikamet ettiğinizi göstermektedir. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün internet sayfası olan www.goc.gov.tr adresinde yer alan bağlantı sayesinde, 98 ile başlayan numaranızı girerek 99 ile başlayacak olan yabancı kimlik numaranızı almanız mümkündür. Hizmetlere erişimde herhangi bir sorun yaşamamanız için en kısa zamanda bu işlemi yapmanızı tavsiye etmekteyiz. Ayrıca, kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvuruda bulunarak, tarafınıza 99 ile başlayan yabancı kimlik numaranızı içeren Geçici Koruma Kimlik Belgesi’nin tanzim edilmesini talep etmelisiniz.
Kimlik belgenizi kaybettiyseniz, en kısa sürede kayıtlı olduğunuz şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurabilirsiniz. Bildiriminiz kaydedilecek ve kimlik belgeniz yenilenecektir. Benzer bir işlem yıpranan kimlik belgeleri için de yapılmaktadır.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Ofisi (BMMYK Türkiye), Geçici Koruma kapsamında bulunan kişileri kaydetmemektedir. Dolayısıyla, BMMYK Türkiye Ofisi’ne kayıt olma gibi bir yükümlülüğünüz bulunmamaktadır.
Sizden sonra Türkiye’ye gelen aile üyeleriniz İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek kayıt işlemlerini tamamlamalıdırlar. Kayıtlar bireysel olarak alındığından yeni kayıt olacak olan aile bireyinizin kayıt işlemleri esnasında hazır bulunması esastır.
Kaydını tamamlayarak geçici koruma uygulamasına dâhil olan kişiler, başka bir ülkede bulunan eşi, ergin olmayan çocuk ya da çocukları ya da bağımlı ergin çocukları ile Türkiye’de bir araya gelmek için aile birleşimi talebinde bulunabilirler. Başvurunuzu İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yapabilirsiniz. Başvurunuza ilişkin değerlendirmeyi yapacak ve gerektiği takdirde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliğini gerçekleştirecek olan kurum Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’dür. Kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Doğuma ilişkin bildirimler doğum tarihinden itibaren otuz gün içinde, çocuğun annesi, babası ya da yasal vasisi tarafından doğumun gerçekleştiği ilçedeki Nüfus Dairesi’ne yapılmalıdır. Yeni doğan bildirimini otuz gün içerisinde gerçekleştirmeyen ebeveynler para cezası ödemek durumunda kalabilirler.
Bildirim esnasında doğum belgesinin aslı başta olmak üzere talep edilen resmî belgeleri sunmanız önemlidir. Sizden talep edilen belgelerin eksik olması ya da doğumun hastane ya da sağlık kuruluşu dışında gerçekleşmesi halinde de bildirimin beyana dayalı olarak yapılması mümkün olabilir. Ancak, özellikle doğumun bir sağlık kuruluşu dışındaki bir yerde gerçekleşmesi halinde, Nüfus Müdürlüğü tahkikat yapılmasına karar verebilir.
Yeni doğan bildiriminin aynı zamanda kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne de yapılması gerekmektedir. Bildirim sonrasında çocuğunuz için de ayrı bir Geçici Koruma Kimlik Belgesi düzenlenecektir.
Son olarak, yeni doğan çocuğunuza dair yapacağınız bu kayıt, çocuğunuza ya da size doğrudan Türkiye vatandaşlığı kazandırmaz.
Geçici Koruma Yönetmeliği uyarınca refakatsiz çocuklar, engelli, yaşlı, hamile, beraberinde çocuğu olan yalnız anne ya da baba veya işkence, cinsel saldırı ya da diğer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel şiddete maruz kalmış kişiler özel ihtiyaç sahibi olarak kabul edilmektedirler.
Siz ya da ailenizden herhangi bir birey özel ihtiyaç sahibi olarak belirlenen gruplar arasında yer alıyorsanız, bu durumu kayıt işlemleri sırasında belirtmeniz yararınıza olacaktır. İlgili makamlar durumunuzu değerlendirerek kayıt sürecinde size öncelik tanıyabilirler. Ayrıca, özel ihtiyaç sahiplerinin başta sağlık hizmetleri olmak üzere, sağlanan hak ve hizmetlerden öncelikli olarak yararlanmaları esas kabul edilmiştir.
Özel durumunuzu ilgili makamlarla kayıt esnasında paylaşma fırsatı bulamadıysanız ya da bu durum kaydınızı tamamladıktan sonra ortaya çıktıysa, kaydınızın özel ihtiyaç sahibi olarak düzeltilmesini daha sonradan da talep edebilirsiniz.
Refakatsiz ya da ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar özel ihtiyaç sahibi olarak değerlendirilmekte ve bu durumda olan çocuklara yönelik koruma ve hizmetler 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında sağlanmaktadır. Refakatsiz ya da ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar devlete ait merkezlerde barındırılabilecekleri gibi, resmi adı geçici barınma merkezi olan kampların içerisindeki ayrı alanlarda da barındırılabilirler.
Türkiye’de kanunlar gereğince çocuğa dair yapılacak tüm işlemlerde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi esastır. Bu durumdaysanız ya da bu durumda olan küçüklerden haberdarsanız koruma usulleri ve hizmetlere dair ayrıntılı bilgi almak için bize başvurabilirsiniz.
Türkiye’nin çeşitli illerinde, resmi adı geçici barınma merkezi olan kamplar bulunmakta; ancak kampların mevcut kapasitesi ihtiyacı karşılayamamaktadır. Dolayısıyla, kamplara kabul edilmeye dair nihai karar, valiliklerle koordinasyon halinde çalışan Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir. Geçici Koruma Yönetmeliği uyarınca böyle bir değerlendirme yapılırken ailevi durumunuz ve özel ihtiyaç sahibi olup olmadığınıza özel önem verilecektir. Başvuru sürecine dair daha ayrıntılı bilgi almak için kayıtlı olduğunuz şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne gidebilirsiniz.
Kamplardan ayrılmanızın önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Bunun için kamptan ayrılma isteğinizi kamp yönetimine bildirebilirsiniz. Ancak, Türkiye’de koruma arayan bireyler için sosyal konut ya da kabul ve barınma merkezi gibi bir uygulama henüz bulunmadığından, kamptan ayrıldığınızda size herhangi bir konut desteği verilemeyebileceğini göz önünde bulundurunuz.
Son olarak, kamptan ayrılmanız durumunda adres bilginiz değişeceğinden, yeni adresinizi yirmi gün içinde yetkili makamlara bildirme yükümlülüğünüz bulunmaktadır.
Türkiye’de başka bir ilde ikamet eden bir aile üyenizle bir araya gelmek, sağlık ve eğitim hizmetlerinden faydalanabilmek ya da başka sebeplerle kayıtlı olduğunuz ilden başka bir ile taşınma talebinde bulunabilirsiniz. Bu talebinizi, kayıtlı olduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne iletmeniz gerekmektedir. Yetkili makamlar talebinizi değerlendirecek ve tarafınıza olumlu ya da olumsuz bir cevap verecektir.
Olumlu cevap alan kişiler, İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek yol izin belgesi almalıdırlar. On beş gün süreli bu yol izin belgesiyle ikametinizi taşımak istediğiniz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek bildirimde bulunmanız gerekmektedir. Bu bildirim sırasında yol izin belgeniz ve yeni adresinizi doğrulayan fatura, kira sözleşmesi gibi belgeler yanınızda olmalıdır.
Geçici koruma altındaki kişilerin başka bir ile seyahat edebilmeleri için öncelikle kayıtlı oldukları ikamet ilindeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden yol izin belgesi alması gerekmektedir. Yol izin belgesi on beş gün süreli olarak verilir. Kişilerin kayıtlı oldukları ile geri döndükten sonra İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne bildirimde bulunmaları gerekmektedir.
On beş gün içerisinde ikamet iline geri dönemeyecek durumda olan kişilerin, seyahat ettikleri ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurarak yol izin belgelerini 15 güne kadar uzatmaları mümkün olabilir. Bu uzatma başvurusu ikamet ilinden alınan yol izin belgesinin geçerlilik süresi dolmadan yapılmalıdır.
Türkiye’deki mevcut yasalara göre vizenin ya da vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak her yabancının ikamet izni alması zorunludur. İkamet izni, geçerli olduğu süre içinde Türkiye’de yasal olarak kalmanızı sağlayan bir izindir.
Eğer geçerli bir pasaport ve vize ile düzenli yollardan Türkiye’ye giriş yaptıysanız ikamet iznine başvurabilmeniz mümkündür. Ek olarak, ikamet izni alabilmeniz 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca tesis edilen genel gereklilikleri karşılamanıza bağlıdır. Kanun çerçevesinde tanımlanan ikamet izinleri ve bu izinlerin alınmasına dair usul ve esaslarla ilgili ayrıntılı bilgi için bulunduğunuz yerdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurabilirsiniz.
Türkiye’ye yasal yollardan girip ikamet izni aldım. Ayrıca geçici koruma kaydı yaptırmam gerekir mi?
Sahip olduğunuz ikamet izni size Türkiye’de yasal kalış hakkı tanımaktadır. Dolayısıyla, geçerli bir ikamet izniniz bulunuyorsa ayrıca geçici koruma kaydı yaptırmanıza gerek yoktur. Ancak, ikamet izni ile geçici korumanın sağladığı haklardan yararlanmanız mümkün değildir.
Geçici Koruma Yönetmeliği’nde gönüllü olarak ülkelerine dönmeyi arzu edenlere kolaylık sağlanacağı ve imkânlar el verdiği ölçüde yardım sağlanabileceği belirtilmektedir. Ancak gönüllü geri dönüşün, geçici korumanın bireysel olarak sona ermesine yol açan nedenler arasında olduğu unutulmamalıdır.
Gönüllü geri dönüşe nihai olarak karar vermeniz durumunda bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek Gönüllü Geri Dönüş Formu’nu doldurmanız gerekmektedir. Bu işlemin ardından tarafınıza bu formun bir nüshası ile yol izni belgesi verilecektir. Bu belgelerle seyahat edip uygun olan bir sınır kapısından çıkış yapabilirsiniz. Çıkış esnasında yetkili makamlar sizden Geçici Koruma Kimlik Belgenizi geri alacaktır.
Yeniden Türkiye’ye dönmeyi talep etmeniz halinde ise, talebinize ilişkin nihai karar Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilecektir.
Türkiye’de geçici koruma uygulamasından yararlanan kişilerin üçüncü ülkelere yeniden yerleştirme, insani kabul ve benzeri yollarla gidebilmeleri mümkündür. Ancak bu seçenek en hassas durumda olan mülteciler için mevcuttur ve sayı olarak da oldukça kısıtlıdır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Ofisi, Türkiye makamları ve üçüncü ülkelerle iş birliğinde bulunarak bu süreçte kolaylaştırıcı bir rol üstlenmektedir. Yeniden yerleştirmeye dair nihai kararı, mülteci kabul eden ülke makamları vermektedir.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Ofisi aracılığıyla yürütülen yerleştirme işlemleri ücretsizdir. Bu konuda yerleştirme için sizlere vaatte bulunan ve bu vaatlerin karşılığında para ya da maddi karşılık talep eden kişilere itibar etmemenizi tavsiye etmekteyiz.
Aile birleşimi yoluyla da üçüncü ülkelere gitmek mümkündür. Bu taleplerin, aile bireylerinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerine doğrudan iletilmesi gerekmektedir. Ülkelerin bu konudaki uygulamaları farklılık gösterebilmektedir. Ancak çoğu ülke aile birleşimi talebini yalnızca eş ve 18 yaşın altındaki çocukları ifade eden çekirdek aile ile sınırlı tutmakta ve ilk olarak o ülkede bulunan aile üyesinin süreci başlatmasını şart koşabilmektedir.
Son olarak, geçerli seyahat belgeniz ve geçerli vizeniz ile üçüncü bir ülkeye gidebilmeniz mümkündür. Türkiye’de geçici koruma kaydı yaptırmış olmanız buna engel değildir.
Yanınızda geçerli seyahat belgeniz bulunmuyorsa, seyahat belgeniz geçerliliğini yitirdiyse ya da Türkiye’ye düzensiz yollardan girdiyseniz, üçüncü ülkeye yerleştirme ya da aile birleşimi yoluyla gitme aşamasında çıkış izni almanız gerekecektir.
Geçici Koruma Yönetmeliği uyarınca, geçici koruma uygulamasında olan kişilerin geçici ya da kalıcı olarak üçüncü bir ülkeye çıkışı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün iznine tabidir. Geçici koruma kapsamında olup, geçerli seyahat belgesi ve geçerli vizesi olmayan ve üçüncü ülkeye çıkmayı arzu eden kişiler bu izni almalıdır. İzin başvurusunda bulunabilmeniz için kayıtlı olmanız şarttır. Çıkış izni taleplerinizi, yeniden yerleştirme, insani kabul veya aile birleşimini gösteren belgelerinizle birlikte İl Göç İdaresi Müdürlükleri’ne yapabilirsiniz.
Türkiye’yi düzenli olmayan yollardan terk etmeye teşebbüs etmek, hakkınızda sınır dışı kararı verilmesine ve idari gözetime alınmanıza neden olabilir. Ancak yasalar ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar uyarınca uluslararası koruma ihtiyacı olan kişiler ile geri gönderme yasağı kapsamında olan kişiler için bu hükmün uygulanmaması gerekmektedir. Böyle bir durumda Mülteci Hakları Merkezi’nin +90 507 218 62 85 numaralı Destek Hattı’na hafta içi her gün 10.00-17.00 saatleri arasında ulaşabilir ve destek hizmetlerimizden yararlanabilirsiniz.