زده کړه

د دې لپاره چې د ترکیې په هیواد کې د زده کړې په ګډون د نړیوال خوندیتوب په چوکاټ کې چمتو شوي حقونو او خدماتو څخه ګټه پورته کړئ، تاسو اړتیا لرئ خپل د نړیوال خوندیتوب غوښتنلیک بشپړ کړئ. له دې کبله، پرته له کوم محدودیت څخه د زده کړې حق څخه خوند اخیستلو لپاره، تاسو اړتیا لرئ چې خپل د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي د پیژندنې سند یا د نړیوال خوندیتوب ګټه اخیستونکي د پیژندنې سند ولرئ چې د ک‍‍ډوالو چارو د ولایتي ریاست لخوا صادریږی. دا هغه سندونه دي چې ستاسو د بهرني پیژند پاڼې شمیره لري چې د “۹۹” شمیرې سره پیل کیږي . دا شمیره به د زده کړې ټولو کچو او همدارنګه د ترکي ژبې کورسونو او مسلکي زده کړو ته ستاسو د لاسرسي د ډاډ ترلاسه کولو لپاره اړین وي.

د اوسني قانون سره سم، ټول ماشومان، په شمول د هغو ماشومانو چې د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي او ګټه اخیستونکي دي، په ترکیه کې اجباري زده کړو ته د لاسرسی حق لري. له همدې امله، ستاسو هغه ماشومان چې عمرونه یې د ښوونځي ته د تګ لپاره برابر وی کولای شي په عامه ښوونځيو کې زده کړې ترسره کړي.

په ترکیه کې اجباري زده کړې ۱۲ کاله پورې دوام مومي او درې مرحلې لري: ۴ کاله د لومړني زده کړو ښوونځي (لومړی، دوهم، دریم او څلورم ټولګي)، ۴ کاله د ثانوي د ټیټې کچې ښوونځي (پنځم، شپږم، اووم او اتم ټولګي)، او ۴ کاله ثانوي د لوړې کچې ښوونځي (نهم، لسم، یوولسم او دولسم ټولګي). په عامه ښوونځیو کې د زده کړو ژبه ترکي ده.

په سم ښوونځي کې د خپل ماشوم د نوم ليکنې د څرنګوالي په اړه د نورو معلوماتو لپاره، تاسو کولای شئ د خپل استوګنځي په ښار کې د پوهنې ولایتي ریاست ته مراجعه وکړئ.

د دې لپاره چې د خپل ماشوم نوم ليکنه په عامه ښوونځي کې وکړای شئ، تاسو باید په خپل استوګنځي کې د ولسوالۍ په کچه د پوهنې ریاست ته مراجعه وکړئ. د نوم لکني په جریان کې، تاسو به د خپل او ستاسو د ماشوم د نړیوال خوندیتوب د غوښتنې پیژندپاڼه یا د نړیوال خوندیتوب د ګټې اخیستونکی پیژندپاڼې ته اړتیا ولرئ کوم چې ستاسو د بهرني پېژندپاڼې شمیره لري او د “۹۹” شمیرې سره پیل کیږي. لکه څنګه چې د ښوونځي نوم لیکنه ستاسو د اوسیدو ځای پر بنسټ ترسره کیږي، تاسو په خپلې ولسوالۍ کې د ثبت احوال نفوس د څانګې څخه رسمي سند ته اړتیا ولرئ چې ستاسو د استوګنې ادرس وښيي. د ولسوالۍ د پوهنې ریاست به تاسو نږدې موجود عامه ښوونځي ته د نوم لیکنې په موخه راجع کړي.

داچې تاسې باید کوم ټولګي کې زده کړې ترسره کړئ، تاسو اړتیا لرئ چې اضافي اسناد وسپارئ چې د ښوونځي پخوانی حاضري یا ستاسو د ماشوم ډیپلومونه څرګندوي. که تاسو دا اسناد نلرئ، د ولسوالۍ د پوهنې کمیسیون، چې د ولایت یا د ولسوالۍ د پوهنې ریاست په چوکاټ کې فعالیت کوي، ستاسو د درجې د ټاکلو په موخه ارزونه به ترسره کړي. د ولسوالۍ د پوهنې کمیسیون به یو شفاهي یا لیکلي ازموینه ترسره کړي او د دې ارزونې وروسته به ستاسو ماشوم په مناسب ټولګي کې د زده کړو لپاره شامل شي.

هغه زده کونکي چې په بریالیتوب سره د عامه ښوونځي اړتیاوې پوره کړي د ډیپلوم ترلاسه کولو حق لري.

په هرصورت، که ستاسو ماشوم د میلمه زده کوونکي په توګه راجستر شوی وي، هغه ممکن ډیپلوم ترلاسه نکړي. د دې لپاره چې د دې ډول ستونزو څخه مخنیوی وشي، مهرباني وکړئ په مناسب فرصت کې د خپل ماشوم نړیوال خوندیتوب نوم ليکنه بشپړه کړئ او د نوم لیکنې د بشپړیدو په اړه د ښوونځي ادارې ته خبر ورکړئ.

زده کړه په ټولو دولتي ښوونځیو کې وړیا ده.

هغه ماشومان چې په بریالیتوب سره یې اته کلن اجباري زده کړې بشپړې کړي وي حق لري چې په لیسه کې شامل شي. له همدې امله اړینه ده چې د ښوونځي پخوانی حاضری اسناد د ولایت یا ولسوالۍ د پوهنې ریاست ته وړاندې کړئ.

د ولسوالۍ د پوهنې ریاست به یوه ارزونه ترسره کړي او تاسو ته به د پایلو او د درجې ځای په ځای کولو خبر درکړي. د دې خبرتیا په تعقیب، تاسو کولای شئ خپل ماشوم په هغه ښوونځي کې شامل کړئ چیرته چې هغه ځای پرځای شوې وي. دا مهمه ده چې د غوښتنلیک د پروسې په جریان کې تاسو د خپل ماشوم د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي یا د ګټه اخیستونکي پیژندپا‍ڼې له ځانه سره ولرئ.

که تاسو داسې اسناد نلرئ چې ستاسو د ماشوم د پخوانی ښوونځي حاضري وښيي، تاسو باید د ولسوالۍ د پوهنې ریاست ته مراجعه وکړئ. د ولسوالۍ د پوهنې ریاست چارواکي به یوه ارزونه ترسره کړي ترڅو ستاسو د ماشوم لپاره د مناسبې درجې پریکړه وکړي. تاسو به وکولای شئ د دې ارزونې پریکړې سره سم د خپل ماشوم نوم ليکنه کړئ.

که ستاسو ماشوم په بل هیواد کې د لیسې تر کچه زده کړې بشپړې کړي وي او تاسو غواړئ هغه د ساینس عالي لیسه (فین لیسي) ، د ټولنیزو علومو عالي لیسه (سوسیال بلیملر لیسي) ،  د اناتولیان مذهبي مسلکي ښوونځي ( Anadolu İmam Hatip Lisesi) یا حرفوي او تخنیکي اناتولیان عالي لیسه (Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi) کې شامل کړئ، ستاسو ماشوم اړتیا لري چې د Liselere Geçiş Sistemi (LGS) ازموینه ترسره کړي. د دې ازموینې لپاره، ستاسو ماشوم باید په ترکیه کې د منځني ښوونځي په اتم ټولګي کې شامل شي.

که تاسو د نوم لیکنې په جریان کې له کومې ستونزې سره مخ شئ، مهرباني وکړئ د خپل استوګنې په سیمه کې د پوهنې ولایتی ریاست (İl Milli Eğitim Müdürlüğü) یا د ولسوالۍ د پوهنې ریاست (İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü) سره اړیکه ونیسئ.

هغه زده کوونکي چې په بریالیتوب سره د عامه لیسو اړتیاوې پوره کړای شي د لیسې ډیپلوم د ترلاسه کولو حق لري.

که تاسو په ترکیه کې خپلې لوړې زده کړې بشپړې کړې نه وي او ستاسو ډیپلوم / سند ستاسو په اختیار کې نه وي، تاسو باید د ثانوي زده کړې د برابرۍ سند ترلاسه کولو لپاره د خلاصې زده کړې عالي لیسې (Açık Öğretim Lisesi) کې نوم لیکنه وکړئ. که تاسو د ۱۸ څخه کم عمر لرئ، مهرباني وکړئ د ولسوالۍ د پوهنې ریاست دفتر (İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü) ته د خپلې استوګنې په ولسوالۍ کې مراجعه وکړئ او د شمولیت آزموینې غوښتنه وکړئ.

که تاسو په ترکیه کې خپلې لوړې زده کړې نه وي بشپړې کړې او تاسو له ځانه سره ډیپلوم / سند لرئ، تاسو باید د ترکيې د ثانوي زده کړو موسسو لخوا صادر شوي د خپلې ډیپلوم د انډول د معلومولو لپاره د برابرۍ سند ترلاسه کړئ. د دې کار د ترسره کولو لپاره، مهرباني وکړئ د ملي پوهنې وزارت ویب پاڼې ته په دې ادرس مراجعه وکړئ https://edenklik.meb.gov.tr / یا د ولسوالۍ د پوهنې ریاست یا د خپل استوګنې په سیمه کې د ولایتي پوهنې ریاست ته مراجعه وکړئ.

د ملي پوهنې وزارت د هغو کسانو لپاره چې د ثانوي یا لیسې زده کړې بشپړې کړي نه وي د واټن له لیارې د زده کړې فرصتونه چمتو کوي. د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي یا ګټه اخیستونکي هم کولای شي د واټن له لیارې د زده کړې فرصتونو څخه ګټه پورته کړي.

اوس مهال، د واټن له لیارې د زده کړې پنځه موسسې شتون لري: ثانوي ښوونځی (Açık Öğretim Ortaokulu)، عالي لېسه (Açık Öğretim Lisesi)، مسلکي عالي لېسه (Mesleki Açık Öğretim Lisesi)، د امام حاتپ عالي لېسه (Imam Hatip Açık Öğretim Lisesi)، او حرفوي او تخنیکي ښوونځی (Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu). په دې ښوونځیو کې د زده کړې او آزموینې ژبه ترکي ده.

د ثانوي ښوونځیو لپاره چې د واټن له لیارې زده کړې چمتو کوي، غوښتونکي باید لږ تر لږه ۱۴ کلن وي او باید څلورم ټولګې یې بشپړ کړې وي. د هغو زده کونکو لپاره چې خپلې لومړنۍ زده کړې یې له ترکیې څخه بهر بشپړې کړي وی، تاسو اړتیا لرئ چې د خپل استوګنځي په ښار کې د پوهنې ولایتي ریاست ته مراجعه وکړئ او د برابرۍ سند ترلاسه کړئ. وروسته له دې چې تاسو خپل مساوي سند ترلاسه کړو، تاسو کولای شئ د درخواست کولو لپاره د عامه زده کړې مرکز، مسلکي عالي لیسې یا د امام هاتپ عالي لیسې ته مراجعه وکړئ. که ستاسو د ترکي ژبې کچه ستاسو د زده کړې د دوام لپاره کافي نه وي، تاسو اړتیا لرئ چې د ترکي ژبې کورس یا د ترکي لوستلو او لیکلو کورس لپاره نوم لیکنه وکړئ.

په عالي لیسې کې، مسلکي ښوونځي یا د امام هاتپ عالي لیسې کې چیرته چې د واټن له لیارې زده کړې چمتو کوي د نوم لیکنې لپاره د عمر محدودیت شتون نلري. د هغو کسانو لپاره چې په ترکیه کې یې ثانوي زده کړې په بریالیتوب سره بشپړې کړي وي، دوی باید د نوم لیکنې لپاره خپل ډیپلوم وښايي. هغه کسان چې خپلې ثانوي زده کړې یې په بهر کې بشپړې کړي دي باید د معادل سند د ترلاسه کولو لپاره د ولایت پوهنې ریاست ته مراجعه وکړي او د دې سند سره خپل نوم لیکنه بشپړه کړي. تاسو به د نوم لیکنې پرمهال خپل نړیوال خوندیتوب غوښتونکي یا د ګټه اخیستونکي پیژندپاڼې ته هم اړتیا ولرئ. تاسو کولای شئ د درخواست کولو لپاره په خپله ولسوالۍ کې د عامه زده کړې مرکز، مسلکي عالي لیسې یا د امام هاتپ عالي لیسې ته لاړ شئ. هغه زده کوونکي چې په مسلکي ښوونځیو یا امام هاتپ عالي ښوونځیو کې شامل شوي چې د واټن له لارې زده کړې چمتو کوي تمه کیږي چې د دوی د اوسیدو ځای ته نږدې ښوونځي کې د مسلکي روزنې ځینې کورسونو کې برخه واخلي.

مسلکي او تخنیکي ښوونځي چې د واټن له لارې زده کړې چمتو کوي د هغه زده کونکو لپاره دي چې خپلې لومړنۍ زده کړې یې بشپړې کړي وي او غواړي مسلکي او تخنیکي مهارتونه ترلاسه کړي. تاسو کولای شئ د نوم ليکنې لپاره د خپل لومړني ښوونځي ډیپلوم یا د ورته سند سره د عامه زده کړې مرکز ته مراجعه وکړئ.

تاسو کولای شئ د واټن لا لارې زده کړې د فرصتونو په اړه د خپلو پوښتنو لپاره د ملي زده کړې د وزارت ۱۴۷ شمیرې سره اړیکه ونیسئ. د اړتیاوو، د نوم لیکنې پروسیجر ونو او نصاب په اړه د نورو معلوماتو لپاره، مهرباني وکړئ د واټن له لارې زده کړې په اړه د ملي زده کړې وزارت لاندني ویب پاڼو ته مراجعه وکړئ: www.aol.meb.gov.tr  او www.maol.meb.gov.tr

هغه ډیپلوم چې د واټن له لارې د زده کړې د لیسې څخه ترلاسه کیږي د منظم عالي لیسې د ډیپلوم سره مساوي ګڼل کیږي. که تاسو یا ستاسو ماشوم نشي کولای په عالي لیسه کې ګډون وکړي او د لیسې ډیپلوم ترلاسه کړي، تاسو یا ستاسو ماشوم کولای شئ په هغه ښوونځي کې شامل شئ چې د واټن له لارې زده کړې چمتو کوي. که تاسو په بریالیتوب سره خپل د واټن له لارې زده کړې بشپړې کړي ي، هغه ډیپلوم چې تاسو ترلاسه کوئ ممکن تاسو ته اجازه درکړي چې خپلو لوړو زده کړو ته دوام ورکړئ.

هغه کسان چې د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي یا ګټه اخیستونکي دي د ځینو شرایطو په پوره کولو سره کولای شي په پوهنتونونو کې نوم لیکنه وکړي.

په ترکیه کې د لومړنیو او ثانوي زده کړو بشپړول په لوړو زده کړو کې د شاملیدو دمخه اړین دي. هغه زده کونکي چې خپلې زده کړې یې په عامه ښوونځیو کې یا په ترکیه کې د واټن له لارې ښوونځیو کې بشپړې کړي وي کولای شي دا اړتیاوې پوره کړي. په هرصورت، هغه څوک چې د ترکیې څخه بهر د موسسو څخه فارغ شوي وي یا هغه کسان چې نشي کولای د ښوونځي پخوانی سوابق وښايي باید د خلاص تعلیم عالي لیسې (Açık Öğretim Lisesi) کې نوم لیکنه وکړي.

ټول هغه بهرنیان چې لا دمخه په ترکیه کې خپلو زده کړو ته دوام ورکوي او غواړي چې د ترکیې په پوهنتونونو کې نوم لیکنه وکړي باید د بهرنیو زده کونکو لپاره ازموینه (YÖS) واخلي او بریالي شي. تاسو ممکن د دې ازموینې اخیستو لپاره د غوښتنلیک فیس ورکړئ.

په هرصورت، د YÖS ازموینه به په ۲۰۲۳ کې پای ته ورسیږي او د TR-YÖS (د ترکیې د نړیوالو محصلینو د داخلې ازموینې) سیسټم به د ۲۰۲۳ کال د جنوري څخه پلي شي. د دې ازموینې مرکز به مرکزي وي او YÖS، چې د هر پوهنتون لخوا په جلا توګه ترسره کیږي، به پای ته ورسیږي. ازموینه به په ترکي، الماني، عربي، فرانسوي، انګلیسي او روسي ژبو وي. تر ۲۰۲۲ پورې، که تاسو یو بهرنی یاست چې په ترکیه کې زده کړې کوئ، تاسو اړتیا لرئ چې د لوړو زده کړو د دوام لپاره د لیسې څخه فارغیدو وروسته TR-YÖS ازموینې کې برخه واخلئ.

هغه بهرني زده کونکي چې په ترکیه کې به د لومړي ځل لپاره د 2022-2023 تعلیمي کال پورې په ثانوي زده کړو (یعنې عالي ښوونځیو) کې نوم لیکنه وکړي یوازې به د دې وړتیا ولري چې د لوړو زده کړو موسسو ازموینې (YKS) سره پوهنتونونو ته داخل شي ، او د TR-YÖS د ازموینې سره د ننوتلو توان ولرئ.

سربیره پردې، پوهنتونونه اختیار لري چې د غوښتونکي د پخوانیو زده کړو اړوند د اضافي اسنادو غوښتنه وکړي. په پوهنتون او ډیپارټمنټ کې د لارښوونې ژبې پورې اړوند، غوښتونکي ممکن د ډیپارټمنټ په اړه د خپلې ژبې وړتیا وښیې. برسېره پردې، هغه اسناد چې د ترکي ژبې وړتیا څرګندوي هم اړین ګڼل کيږي. له همدې امله موږ وړاندیز کوو چې تاسو د اړتیاو او اعلانونو په اړه د تفصيلي معلوماتو لپاره د بهرنیو زده کونکو ډیپارټمنټونو یا د پوهنتون ویب پاڼو ته مراجعه وکړئ.

په ترکیه کې د لوړو زده کړو د دوام لپاره تاسو ته د نړیوال خوندیتوب غوښتنلیک بیرته اخیستلو ته اړتیا نشته. که چیرته هغه پوهنتون چې تاسو پکې داخل شوي یاست ستاسو د نوم ليکنې ښار څخه پرته په بل ولایت کې شتون لري، تاسو به د کډوالو چارو ولایتي ریاست ته په رسیدو سره د خپل نوم ليکنې ښار کې د بدلون غوښتنه وکړئ.

تاسو کولای شئ https://www.studyinturkey.gov.tr ویب پاڼې ته مراجعه وکړئ ترڅو د پوهنتونونو، څانګو او شته تعلیمي فرصتونو، پوهنتونونو کې د داخلې معیارونو، او د ازموینې نیټې ته د غوښتنلیک پروسې په اړه لا زیات معلومات ترلاسه کړئ.

سربیره پردې، د بهرنیو زده کونکو د داخلې معیارونه ، چې هر کال د لوړو زده کړو د شورا په ویب پاڼه کې بیا ټاکل شوي دي په (https://www.yok.gov.tr/ogrenci/kendi-imkaniyla-egitim-alanlar-yurt-disinda-lise-egitimi-alanlar) ویب پاڼې کې خپریږي.

د نړیوال خوندیتوب غوښتونکي یا ګټه اخیستونکي کولای شي د پوهنتونونو د واټن له لارې د زده کړې برنامو کې نوم لیکنه وکړي که چیرته دوی مشروطه اړتیاوې پوره کړای شي. که څه هم د دې ډیری پروګرامونو او کورسونو لپاره د لارښوونې ژبه ترکي ده، داسې پروګرامونه هم شتون لري چې د لارښوونې ژبه د ترکي ژبې پرته بله ژبه ده. د وا‍ټن له لارې دې زده کړې پروګرامونو، او د نوم ليکنې اړتیاوو او طرزالعملونو په اړه د نورو معلوماتو لپاره، مهرباني وکړئ د پوهنتونونو ویب پاڼې وګورئ.

د زده کونکو لپاره یو شمیر بورسونه شتون لري. د بهر میښتو ترکانو اړوند اداره او نورې اړوندې ‍ټولنې د نړیوال خوندیتوب تر نامه لاندې زده کوونکو په شمول د بهر میشتو زده کوونکو لپاره ګڼ د بورسونو برنامې چمتو کوي. د دې بورسونو د غوښتنلیک د طرزالعملونو او منځپانګې په اړه د نورو معلوماتو د ترلاسه کولو لپاره، تاسو کولای شئ د “ترکیې بورسونو” رسمي ویب پاڼه www.turkiyeburslari.gov.tr  وګورئ.

د “ترکیې د بورسونو” سربیره، هغه بهرنیان چې په ترکیه کې د قانوني استوګنې حق لري کولای شي د “د لوړو زده کړو لپاره د بنسټونو د بورسونو عمومي ریاست” لپاره غوښتنه وکړي. د دې بورسونو د برنامې په چوکاټ کې، زده کوونکي د اکاډمیک بریا پراساس ارزول کیږي او په کال کې د ۸ میاشتو شرایطو لپاره میاشتنۍ تخصیص چمتو کوي. د لا زیاتو معلوماتو لپاره، مهرباني وکړئ دا ویب پاڼه وګورئ.

تاسو کولای شئ د نورو بورسونو په اړه د لا زیاتو معلوماتو لپاره د مدني ټولنې سازمانونو ته هم مراجعه وکړئ.

ټول ماشومان، ځوانان او لویان چې غواړي ترکي ژبه زده کړي باید د عامه زده کړو مرکزونو ته مراجعه وکړي. دا مرکزونه وړیا کورسونه چمتو کوي. تاسو اړتیا لرئ د نوم ليکنې لپاره خپل د نړیوال خوندیتوب دغوښتنې یا د ګټه اخیستنې پیژندپاڼې وښایاست.

سربیره پردې، د مدني ټولنې یو شمیر سازمانونه د ملي پوهنې وزارت تر څارنې لاندې د ترکي ژبې وړیا کورسونه پرمخ وړي. تاسو کولای شئ دا کورسونه هم تعقیب کړئ.

تاسو کولای شئ د مسلکي زده کړو د ترلاسه کولو لپاره د عامه زده کړو مرکزونو ته مراجعه وکړئ. دا کورسونه په وړیا توګه وړاندې کیږي. په هرصورت، مهرباني وکړئ په یاد ولرئ چې د عامه زده کړې هر مرکز په کال کې د کورس وړاندیزونه ټاکي او ممکن د غوښتنې سره سم نوي کورسونه پرانیزي. له همدې امله، موږ وړاندیز کوو چې تاسو د عامه زده کړې مرکزونو ته مراجعه وکړئ ترڅو د شته کورسونو په اړه ستاسو پوښتنو ته ځواب درکړل شي. مهرباني وکړئ دا هم په یاد ولرئ چې تاسو به اړتیا ولرئ چې پدې کورسونو کې د نوم لیکنې لپاره خپل د نړیوال خوندیتوب د غوښتونکي یا د ګټه اخیستونکي پیژندپاڼې وړاندې کړئ.

د ترکیې د کارموندنې اداره (İŞKUR) یو شمیر مسلکي کورسونه هم پرمخ وړي. تاسو کولای شئ د ترکیې د کارموندنې ادارې دفترونو ته مراجعه وکړئ ترڅو د کورس د شتون په اړه معلومات ترلاسه کړئ. په پای کې، د مدني ټولنې ځيني سازمانونه شتون لري چې د ملي زده کړې وزارت تر څارنې لاندې وړیا مهارتونو روزنیز او مسلکي کورسونه چمتو کوي.