Suriye’den gelen Suriye vatandaşları, vatansızlar ve mülteciler Türkiye’de geçici koruma kapsamındadırlar. Yetkili makamlara kayıt olarak geçici koruma kapsamına alınan kişilerin kamuya ait sağlık kuruluşlarında sağlanan sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı vardır. Ancak temel ve acil sağlık hizmetleri ve bu kapsamdaki tedavi ve ilaçların sunulmasını ilgilendiren kimi durumlarda Sağlık Bakanlığı’nca belirlenen tutar ve oranlar üzerinden “katılım payı” ödemesi yapmanız beklenebilir.
Sağlık hizmetlerinden herhangi bir kısıtlamayla karşılaşmadan yararlanabilmek için İl Göç İdaresi Müdürlüklerince tarafınıza düzenlenen ve 99 ile başlayan yabancı kimlik numaranızı içeren Geçici Koruma Kimlik Belge’nizi mutlaka yanınızda bulundurunuz. Geçici koruma kapsamındaki kişiler, istisnai durumlar haricinde, sağlık hizmetlerinden kayıtlı oldukları şehirde yararlanabilmektedirler.
99 ile başlayan yabancı kimlik numarasını edinmiş̧ olmanıza rağmen kayıtlı olduğunuz şehirde kamu kurumlarının sunduğu sağlık hizmetlerinden faydalanamıyorsanız, İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvuruda bulunarak daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Henüz geçici koruma kaydını yaptırmadıysanız, yalnızca acil sağlık hizmetleri ile bulaşıcı ve salgın hastalık durumlarında birinci basamak sağlık kuruluşlarından kimlik beyanıyla ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Sağlık hizmetlerinden herhangi bir kısıtlamayla karşılaşmaksızın yararlanabilmek için en kısa zamanda geçici koruma kaydınızı tamamlamanızı tavsiye etmekteyiz.
Türkiye’de ikamet izniyle kalan kişilerin faydalandıkları sağlık hizmetlerinin masraflarını kendilerinin karşılaması beklenmektedir.
Ayrıca, Türkiye’de ikamet izni alabilmek için aranan şartlardan biri de kalış süresini kapsayan sağlık sigortasına sahip olmanızdır. İkamet izni almış kişilerin tamamında böyle bir sağlık sigortası bulunduğundan sağlık hizmetlerinden bu sigorta kapsamında yararlanılması gerekmektedir. Dolayısıyla geçici koruma kaydını yaptırmış kişilere sağlanan ücretsiz sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeniz mümkün değildir.
Sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak faydalanabilmek için 99 ile başlayan yabancı kimlik numarasına sahip olmanız gereklidir çünkü bu numara ile Sosyal Güvenlik Sistemi’nden provizyon alabilmeniz mümkün olacaktır.
Dolayısıyla, daha önceden kayıt olduysanız ve elinizde 98 ile başlayan yabancı kimlik numaranız varsa, kayıtlı olduğunuz ilde bulunan İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne müracaat ederek veya https://e-randevu.goc.gov.tr/ adresindeki internet sitesi aracılığıyla randevu alarak 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası edinmeniz mümkündür.
99 ile başlayan yabancı kimlik numarası edinememeniz ya da edinmiş olmanıza rağmen SGK sisteminde görünmemeniz durumunda en kısa zamanda kayıtlı bulunduğunuz yerdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurmanız gerekmektedir.
Geçici koruma kaydını tamamlamış kişilere, 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası içeren bir Geçici Koruma Kimlik Belgesi verilir. Bu belgenizle sağlık hizmetlerinden ücretsiz faydalanabilirsiniz.
Birinci basamak sağlık kuruluşları olarak nitelendirilen kuruluşlarda ilk kademe tanı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Göçmen sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi ve verem savaş dispanserleri birinci basamak sağlık kuruluşu olarak kabul edilmektedir. Bu kuruluşlarda, ayrıca, bulaşıcı hastalık riskine karşı gerekli tarama ve aşılama hizmetleri, bebek, çocuk ve ergenlere sağlanan hizmetler ve kadın ve üreme sağlığı ile ilgili hizmetlerden de faydalanabilirsiniz.
Birinci basamak sağlık kuruluşlarına ek olarak ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına da doğrudan başvurabilmeniz mümkündür. Devlet hastaneleri ikinci basamak sağlık kuruluşları olarak kabul edilirken, eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastaneleri ise üçüncü basamak kuruluşlar olarak nitelendirilmektedir.
Ancak, üniversitelerin sağlık uygulama ve araştırma merkezleri ile özel hastanelere doğrudan başvurulamamaktadır. Bu husus oldukça önemlidir; nitekim bazı acil durumlar gibi istisnai haller dışında bu yerlerde sevk olmadan sağlık hizmetinden ücretsiz olarak yararlanmanız mümkün olmayacaktır. Ek olarak, sağlık uygulama ve araştırma merkezleri ile özel hastanelere sevkler ancak acil sağlık ve yoğun bakım durumları ile yanık ve kanser tedavisi için yapılmaktadır.
Faydalandığınız sağlık hizmetlerinin bedeli Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında sunulmaktadır. Çok sayıda sağlık sorunu SUT kapsamında karşılanmakla beraber, bu kapsamda olmayan ya da belirlenen sınırı aşan tedaviler için ödeme talep edilebilmektedir.
Herhangi bir nedenle Geçici Koruma kapsamından çıkmanız durumunda Sağlık Uygulama Tebliği kapsamında karşılanan sağlık hizmetlerini bedelsiz olarak alma hakkınız olmayacaktır. Sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak faydalanmanız, yeniden Geçici Koruma kapsamında değerlendirilmeniz durumunda mümkün olacaktır. Bunun için kaydınızın sonlandığı ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne müracaat ederek yeni bir Geçici Koruma başvurusu yapmanız gerekmektedir.
Birinci basamak sağlık kuruluşlarına gitmeden önce randevu almanıza gerek yoktur. Ancak ikinci basamak sağlık kuruluşlarına gitmeden önce randevu almanız gerekmektedir. Bu randevuyu 182 numaralı telefon hattından alabilirsiniz. Mevcut durumda, 182 numaralı telefon hattında tercüme desteği bulunmamaktadır. Dolayısıyla hastaneden randevu talep ederken bu numarayı sizlere tercüme desteği verebilecek bir kişiyle birlikte aramanızı tavsiye ederiz.
Randevu gününde hastaneye gittiğinizde muayeneden önce bir barkod numarası almanız gerekecektir. Bu numarayı alabilmek için Geçici Koruma Kimlik Belgenizin yanınızda bulunması önemlidir.
İkinci basamak sağlık kuruluşlarında randevularınızı, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Merkezi Hekim Randevu Sistemi üzerinden e-Devlet şifreniz ile giriş yaparak da alabilirsiniz. Bu sitenin Arapça, İngilizce ve Rusça dil seçenekleri de bulunmaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nın bir diğer uygulaması ise e-Nabız’dır (link) . Bu uygulamaya da e-Devlet şifreniz ve kimlik numaranız ile giriş yapabilirsiniz, ancak sadece Türkçe ve İngilizce dil seçenekleri mevcuttur. Bu uygulama üzerinden, sağlık birimlerinde yaptırdığınız tetkiklere ve sonuçlarına erişim sağlayabilir ve Merkezi Hekim Randevu Sistemi’ne geçiş yapabilirsiniz.
Geçici koruma uygulaması altında olan kişilerin sağlık hizmetlerini kayıtlı bulundukları ikamet ilinde almaları esas olarak kabul edilmiştir. Ancak kayıtlı olduğunuz ilde tedavinin yapılamaması durumunda, tedavinin sağlanabileceği en uygun ve en yakın ilden başlamak üzere diğer sağlık kuruluşlarına sevk edilebilirsiniz. Böyle bir durumda hastaneden alacağınız sevk belgesiyle kayıtlı olduğunuz şehirdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne giderek, sevk edildiğiniz şehre seyahat etmenize izin verilmesini talep etmeniz gerekmektedir.
Acil haller söz konusu ise, bulunduğunuz yerde acil sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.
Eğer acil bir sağlık durumunuz varsa derhal 112 Acil Çağrı Merkezini aramalı ve buradan size yapılan bilgilendirme ve yönlendirme doğrultusunda hareket etmelisiniz. Acil sağlık desteği gerektiren hastalık ya da yaralanmalarda ya da hayati tehlike arz eden durumlarda arayabileceğiniz 112 Acil Çağrı Merkezi hattı, tercüman desteği talep etmeniz durumunda, sizi Yabancılar İletişim Merkezi’nin 157 numaralı hattına yönlendirecektir. Göç İdaresi Başkanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Yabancılar İletişim Merkezi (YİMER) Türkçe, İngilizce, Arapça, Farsça, Rusça ve Almanca dillerinde destek sağlamaktadır. Acil bir durum söz konusu olduğunda 112 Acil Çağrı Merkezi’nin yönlendirmesiyle tercüme desteği sağlayabilmektedir.
Aynı il içinde ya da il dışında ikinci veya üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına ya da üniversite hastaneleri veya özel hastanelere sevk edilirseniz, sevk süresi sona ermeden önce yönlendirildiğiniz sağlık kuruluşuna gitmeniz gerekmektedir.
Sevkin geçerlilik süresi ayakta yapılan tedaviler için beş iş günüdür. Kronik hastalıkları bulunanların ve tedavi veya kontrol için çağrı belgesi olan kişilerin sevk geçerlilik süresi otuz gündür. Bu süreler içinde sevk formunuzla birlikte ile sevk edildiğiniz kuruluşa başvurmanız gerekmektedir. Bu süreyi geçirdiğiniz takdirde yeniden sevk almanız gerekecektir.
Eğer başka bir şehirdeki hastaneye sevk edildiyseniz, İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvuruda bulunarak yol izin belgesi almanız gerekmektedir.
Bazı hastanelerde başta Arapça ve Farsça olmak üzere çeşitli dillerde hizmet veren tercümanlar olsa da hastanelerde sağlanan tercüme hizmetleri maalesef henüz oldukça kısıtlıdır. Göçmen Sağlığı Merkezi olarak adlandırılan birinci basamak sağlık kuruluşlarında da Arapça tercüme desteği imkanlar ölçüsünde sağlanmaktadır.
Acil sağlık desteği gerektiren hastalık ya da yaralanmalarda ya da hayati tehlike arz eden durumlarda arayabileceğiniz 112 Acil Çağrı Merkezi hattı, tercüman desteği talep etmeniz durumunda, sizi Yabancılar İletişim Merkezi’nin 157 numaralı hattına yönlendirecektir. Göç İdaresi Başkanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Yabancılar İletişim Merkezi (YİMER) Türkçe, İngilizce, Arapça, Farsça, Rusça ve Almanca dillerinde destek sağlamaktadır. Acil bir durum söz konusu olduğunda 112 Acil Çağrı Merkezi’nin yönlendirmesiyle tercüme desteği sağlayabilmektedir.
Türkiye’deki sığınmacı ve göçmenlere destek sağlayan sivil toplum kuruluşları, kişilerin sağlık hizmetlerine ulaşırken ihtiyaç duydukları tercüme hizmetlerini imkanları ölçüsünde sağlayabilmektedirler. Bulunduğunuz ildeki sivil toplum kuruluşlarına ulaşarak, bu konuda sundukları destek hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Sağlık hizmetlerine erişimle ilgili genel bilgi almak ve almış olduğunuz sağlık hizmetiyle ilgili şikâyet ve önerilerinizi paylaşmak için arayabileceğiniz 184 numaralı Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) telefon hattına yapacağınız aramalarda da tarafınıza tercüman desteği sağlanabilmektedir.
Diğer bir önemli husus ise, hastanelerden randevu almak için arayacağınız 182 numaralı telefon hattında tercüme desteğinin bulunmamasıdır. Dolayısıyla, hastaneden randevu talep ederken arayacağınız bu numarayı sizlere tercüme desteği verebilecek bir kişiyle birlikte aramanızı tavsiye ederiz.
Yalnızca size doktorunuz tarafından reçete edilen ve Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında olan ilaçları anlaşmalı eczanelerden bedelsiz olarak alabilmeniz mümkündür. Bazı illerde ilaç katılım payı ve reçete katılım payı talep edilebilmektedir. Buna ek olarak, eşdeğer ilaç verildiği hallerde arada bir ücret farkı söz konusu oluyorsa, bu meblağ sizden talep edilebilir.
Reçeteler elektronik ortamda hazırlanabildiği gibi yazılı bir biçimde de size verilebilir. Eğer elektronik ortamda hazırlandıysa reçete numarasını almanız önemlidir. Yazılı olarak verildiyse de bu belgeyi eczaneye giderken yanınızda götürünüz. İlaca erişimde herhangi bir sıkıntı yaşamamanız için 99’la başlayan yabancı kimlik numaranızı içeren Geçici Koruma Kimlik Belge’nizin yanınızda olması gerekmektedir.
Geçici koruma kapsamında olan kişiler aynı zamanda devlet hastanelerinin sağladığı ruh sağlığı ile ilgili hizmetlerden de yararlanabilmektedir. Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı çeşitli hizmet merkezlerinden ve Bakanlıkla iş birliği içerisinde ücretsiz psikolojik destek sağlayan sivil toplum kuruluşlarından da destek talebinde bulunabilirsiniz.
Hasta hakları, genel anlamıyla ayrımcılığa uğramaksızın hizmetlere ulaşabilme hem sağlık durumunuz hem de mevcut imkânlar hakkında bilgilendirilme, yeterli bilgilendirme sonrasında tedaviyi kabul etme ya da reddetme ya da tedavinin durdurulmasını talep etme, mahremiyetinizin korunması ve saygınlık görmeyi ifade etmektedir. Ayrıca, bir hasta olarak tanı ve tedavinizde hangi yöntemlerin seçileceği konusunda seçme ve değiştirme, yeniliklerden yararlanma, ziyaret etme ve refakatçi bulundurmayı isteme ve güvenli ve etkin bir biçimde hizmet alma haklarınız da vardır.
Sağlık hizmeti aldığınız süre içinde, haklarınızın ihlal edildiğine inanıyorsanız şikâyette bulunma ve yaşadığınız fiziksel ya da psikolojik zarar için tazminat alma hakkınız da bulunmaktadır. Bunun için doğrudan hizmet aldığınız hastanedeki Hasta İletişim Birimi’ne başvurabilirsiniz. Sorununuzun çözüme ulaştırılmadığını düşünüyorsanız ya da her hâlükârda yazılı başvuru yapmak istiyorsanız, bulunduğunuz ildeki İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde yer alan Hasta Hakları Kurulu’na da başvurabilirsiniz. Bunların yanı sıra, Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi’nin 184 numaralı telefon hattından da şikâyet ve önerilerinizi iletebilmeniz mümkündür. Bu hatta size Arapça tercüme desteği sağlanabilmektedir.
